Bæjarstjórn Fjarðabyggðar ákvað í nóvember á síðasta ári að hrinda af stað umfangsmikilli greiningu á rekstri sveitarfélagsins. Verkefnið hlaut heitið Fjarðabyggð til framtíðar með vísun til þýðingar þess fyrir stöðugleika í rekstri sveitarfélagsins til framtíðar litið.

Ákvörðunin var tekin samhliða fjárhagsáætlanagerð sveitarfélagsins fyrir árið 2015. Auk þess sem samráð skyldi haft við íbúa um framtíðarskipan í rekstrarmálum, ákvað bæjarstjórn að leita eftir áliti ráðgjafasviðs KPMG. Einnig var ákveðið, í ljósi þess að rúmur helmingur útgjalda sveitarfélagsins vegna grunnþjónustunnar rennur til fræðslumála, að leita til Skólastofunnar ehf. sem sérhæfir sig í faglegri ráðgjöf á því sviði.

Báðir aðilar hafa nú lokið störfum og voru álitsgerðir þeirra vegna Fjarðabyggðar til framtíðar lagðar fyrir bæjarráð til kynningar á fundi þess 13. apríl sl. Álitsgerðirnar voru svo lagðar formlega fyrir bæjarstjórn í dag 15. apríl, sem samþykkti að fela bæjarráði að vinna að endanlegum tillögum. Áætlað er að þeirri vinnu ljúki í maí og júní nk.

Um núverandi stöðu segir í skýrslu KPMG, að bæjarsjóður standi í heild sinni sterkt ef litið er til reksturs sveitarfélagsins í heild eins og hann birtist í samanlögðum rekstri A- og B-hluta bæjarsjóðs.* Einnig sýni lykiltölur að framlegð eða tekjur frá rekstri A-hluta eru hærri en hjá samanburðarsveitarfélögum. Fjarðabyggð er því að mörgu leyti vel rekið sveitarfélag.

Meginniðurstaða ráðgjafasviðs KPMG er sú, að A-hluti bæjarsjóðs Fjarðabyggðar búi við umtalsverðan skuldavanda, sem lýsir sér í því að framlegð frá rekstri standi ekki undir núverandi skuldsetningu skv. lögbundnum viðmiðum.

Mælst er til þess, að farin verði blönduð leið til lausnar, svo að tryggja megi að aðgerðir gangi ekki of nærri þjónustu sveitarfélagsins. Sú leið byggir á þríþættum aðgerðum eða hagræðingu í rekstri A-hlutans, aðhalds í fjárfestingum og sölu eigna til niðurgreiðslu á skuldum A-hlutans. Líta ber að mati KPMG aðallega til eigna sem sveitarfélaginu er ekki nauðsynlegt að reka á eigin vegum s.s. Rafveitu Reyðarfjarðar og Hitaveitu Fjarðabyggðar. Samkvæmt niðurstöðum fjárhagsgreiningar verður að lækka útgjöld A-hluta um 150 millj. kr. á ári, að því gefnu að eignasala skili í það minnsta 600 millj. kr. til lækkunar höfuðstóls lána. Gangi eignasala ekki eftir, nemur nauðsynleg útgjaldalækkun 290 millj. kr. á ári.

Undirstikað er í tillögum KPMG mikilvægi þess að bæjarstjórn marki heildstæða stefnu til lausnar vandanum sem spanni allt í senn A- og B-hluta bæjarsjóðs, fjárfestingar sveitarfélagsins og skuldir þess og eignir. Er í þeim efnum lagt m.a. til að rekstur A-hluta verði fjárhagslega sjálfbær, að framlegð standi undir skuldsetningu og fjárfestingum hverju sinni og að rekstur taki mið af sveitarfélaginu sem einni sterkri samfélagslegri heild. Einnig að B-hluti skili A-hluta viðunandi arði, að fjárfestingum verði frestað sem kostur er og að gjaldskrár endurspegli raunverulega fjárfestingar- og framkvæmdaþörf B-hluta stofnana.

Þá er bent á mikilvægi þess að almenningssamgöngur verði bættar, sem lykilaðgerð fyrir sameinað sveitarfélag og hagkvæmari samnýtingu innviða s.s. sundlauga, íþróttamannvirkja og menningarstofnana. Lagt er til að ítarleg þarfagreining fari fram á meðal íbúa og að hagkvæmum áætlunarferðum verði bætt við núverandi akstur eftir því sem niðurstöður gefa tilefni til.

Megintillögur Skólastofunnar lúta að sameiningu skóla Fjarðabyggðar í eitt skólasamlag. Með því móti beri stjórnendur sem eitt stjórnunar- og samstarfsteymi sameiginlega ábyrgð á heildarrekstri skólans. Til lengri tíma litið gæti slík ráðstöfun hvort tveggja eflt skólastarfið og skilað umtalsverðri hagræðingu. Einnig er mælst til þess að kannað verði til þrautar, hvort mynda megi samstöðu um sameiningu leik- og grunnskóla á Fáskrúðsfirði og á Eskifirði.

Af afmarkaðri tillögum má nefna samkennslu í grunnskólum í valgreinum og að sú samkennsla verði nýtt sem grunnur fyrir nánara samstarf á milli grunnskóla, að teymiskennsla í grunnskólum og samkennsla í tónlistarskólum verði aukin og að sóknarfæri verði kortlögð varðandi aukið samstarf á mörkum leik- og grunnskóla um aldursblandaða hópa 5 til 6 ára barna. Einnig er lagt til að grundvöllur verði kannaður á skólasamlagi sem þjóni Breiðdalsvík og Stöðvarfirði. Þá er mælst til þess að leikskólaráðgjöf verði efld.

Í greinargerðinni er fjallað sérstaklega um faglegar forsendur nýrra úthlutunarreglna kennslumagns, sem spara munu sveitarfélaginu 35-40 millj. kr. á ári m.a. með aukinni samkennslu aldurshópa. Ekki er talið að þær breytingar bitni á gæðum skólastarfsins. Einnig er fjallað sérstaklega um forsendur þess að breytingar í skólastarfi skili tilætluðum árangri. Bent er á að samstaða og jákvæð viðhorf séu ráðandi fyrir allan árangur og er af þeim sökum mælst til þess að undirbúningur aðgerða miði að því að ná breiðri samstöðu.

Bæjarstjórn Fjarðabyggðar samþykkti, eins og áður sagði, að vísa tillögum KPMG ráðgjafar og Skólastofunnar ehf., ásamt greinargerðum, til nefnda til efnislegrar umfjöllunar og síðan til bæjarráðs til frekari úrvinnslu og kynningar á meðal íbúa. Lögð verður áhersla á að vanda til allrar endanlegrar tillögugerðar.

Tillögur ráðgjafa verða kynntar í næstu viku á tveimur íbúafundum í sveitarfélaginu.

KPMG ráðgjöf tillögur - Fjarðabyggð til framtíðar

Skólastofan tillögur - Fjarðabyggð til framtíðar

* Rekstur bæjarsjóðs skiptist í A-hluti og B-hluta, þar sem A-hlutanum ber að standa straum af grunnþjónustu sveitarfélagsins en B-hluti af hafnarstarfsemi og veitum.